مهارت های شناختی
کودک به صداها توجه می کند.
کودک چشمهای خود را در جهت افقی حرکت می دهد.
کودک به مدت سه ثانیه به دستهایش نگاه می کند.
هنگامی که اسباب بازی با انگشتان کودک تماس پیدا می کند،آن را چنگ می زند.
کودک دست های خود را به دهان می برد.
کودک به شی اویزان ضربه می زند.
کودک با مالیدن اسباب بازیها به دهان آن ها را بررسی می کند.
کودک به شی مورد نظر دست می یابد.
کودک با گوینده ارتباط بصری برقرار می کند.
1تا 3ماه:
افراد ومکان های آشنا را می شناسد.
به اشیا وچهره ی افرادهرچند کوتاه مدت نگاه می کند.
برای انجام شدن فعالیت ها و وقایع خاص )شیر خوردن(منتظرمی ماند.
دستانش را جلوی چشمش می آورد وبه آنها نگاه می کند.
1تا 6ماه:
به اشیا نگاه می کند.
با مفهوم علت ومعلول آشنا می شود،مثلا با جغجغه بازی می کند)می داند که اگر آن
را تکان دهد،صدا ایجاد می کند(.
افراد آشنا را می شناسد.
اشیا را به سمت دهانش می برد.
مهارت های شنوایی
1تا 3ماه:
نسبت به صداها آگاهی شنیداری دارد.
باشنیدن صدا لبخند میزند،سرش را برمی گرداند وساکت میشود،به طور ناگهانی از
جایش می پرد.
باشنیدن صداهای بلند واکنش نشان میدهد.
نسبت به اصوات ناگهانی واکنش نشان میدهد.مثل از جاپریدن، سفت کردن بدن، پلک
زدن، تکان دادن انگشتان دست وپا، گریه کردن.
به طیف وسیعی از اصوات ازجمله اصوات آهنگین واکنش نشان میدهد.
صدای مادرش را میشناسد وباشنیدن صدای اوآرام شده وگریه اش قطع میشود.
اصوات بافرکانسهای مختلف تاثیرات متفاوتی روی نوزاد ایجاد میکند.
اصوات بم وآهنگین تاثیر آرام بخش برای او دارد.
9اصوات فرکانس بالا)زیر(باعث سریع تر شدن واکنشها در اومیگردد.
باشنیدن صدا سرعت مکیدن پستان مادر کاهش یا افزایش می یابد.
باصدای گفتاری آشنا میشود و به صدای انسان توجه نشان میدهد.
باشنیدن صدای پا ازراه پله بازی کردن در آب و...رفتارهای هیجانی نشان میدهد.
باشنیدن صدای مادر از خواب بیدار میشود یا آرام میگیرد.
باشنیدن صدای مادر،شروع به آواسازی میکند.
باشنیدن صدای خودش ان را تقلید میکند صداهایی نظیر/او/
باشنیدن صدا چشمش را به طرف آن حرکت میدهد.
از اسباب بازی های صداساز خوشش می آید.
به صدای موسیقی گوش میدهد.
1تا 6 ماه:
صدا برایش معنادار می شود.
با دقت بیش تری به صداها گوش می دهد.
با معنای اصوات آشنا می شود،مثلا گاهی اوقات به اسم خودش واکنش نشان می
دهد.
(به تغییرات در زیر و بمی آواها)آواسازی آهنگین( واکنش نشان می دهد.
(جهت منبع صدا)افراد( را تشخیص می دهد.
به صدای خودش گوش فرا می دهد.
با شنیدن صدا سرش را به طرف آن حرکت می دهد.
دنبال صدای گفتار می گردد.
مهارت جهت یابی صدا)حرکت دادن سربه سمت منبع صدا( را دقیق تر انجام می
دهد.
صدای مهربانانه را از صدای ناراحت و خشمگین تشخیص می دهد و در برابر
هریک واکنش های خاصی نشان می دهد.
با شنیدن صدای موسیقی شروع به آواسازی)شبه واکه سازی( کرده و یا گریه اش را
قطع می کند.
به شنیدن صدای انسان علاقه زیادی نشان می دهد)از شنیدن صدای انسان خوشش
می آید(.
صدای فرد غریبه از آشنا را تشخیص می دهد.
مهارت جهت یابی را در سطوح مختلف انجام می دهد. البته جهت یابی سمت پایین
زودتر از سمت بالا شکل می گیرد.
با شنیدن صدای انسان لبخند می زند یا آواسازی می کند.
به صدای مادر حساسیت بیشتری نشان می دهد و با شنیدن صدای او بلافاصله برمی
گردد.
به آهنگ صدای مادر)خوشحال،ناراحت و غیره(واکنش های کاملا متفاوتی نشان می
دهد.
در آزمون شنوایی با شنیدن محرکات صوتی از فاصله 11 سانتی متری به سمت
عروسک برمی گردد اما پاسخش با کمی تاخیر همراه است.
از صداها تداعی معنایی دارد و برخی از صداهای شنیده را تکرار میکند.
مهارت های زبانی
کودک به صدا پاسخ می دهد.
کودک به بازی صوتی پاسخ می دهد.
کودک پنج صدای مختلف تولید می کند.
زبان دریافتی) 1تا 3ماهگی(
با سروصدا از جا می پرد.
به چهره ی فردی که صحبت می کند توجه نشان می دهد.
هنگام صحبت کردن دیگران ساکت می شود ویا لبخند می زند.
با صدای فرد آشنا)مادر(ساکت می شود.
زبان دریافتی ) 1تا 6ماهگی(
معمولا سر یا چشمانش را به سمت منبع صدا می چرخاند.
گاهی اوقات به اسم خودش واکنش نشان می دهد.
لحن صدای فرد عصبانی را از لحن صدای محبت آمیز تشخیص می دهد.
معمولا با شنیدن صدای اشخاص گریه اش متوقف می شود.
زبان بیانی) 1 تا 3 ماهگی(
هنگام گرسنه شدن یا ناراحتی گریه می کند.
هنگام خوشحالی ورضایتمندی شروع به آواسازی می کند.
گاهی اوقات با شنیدن صداهای شبیه انسان آواسازی می کند.
زبان بیانی ) 1تا 6ماهگی(
برای بیان نیازها وخواسته هایش آواسازی می کند.
با شنیدن صدای آواز )ترانه(شروع به آواسازی می کند.
با دهان )دمیدن(صدا ایجاد می کند ،شبه واکه سازی می کند،خمیازه می کشد.
در واکنش به صحبت دیگران آواسازی می کند.
برای ابراز خوشحالی یا ناخوشایندی از انواع آواسازی استفاده می کند.
در تنهایی ودر جمع آواسازی می کند.
مهارت های گفتاری
1 تا 3 ماه:
گریه می کند.
شبه واکه سازی)ورور کردن( وغرغر)شرشر( می کند.
1 تا 6 ماه:
می خندد.
با دهان)دمیدن(صدا ایجاد می کند.
شبه واکه سازی)ورور(می کند.
خمیازه می کشد.
خصوصیت آهنگین بودن )تغییر در مدت،زیروبمی وشدت(در آواسازی او آغاز می
شود.
واکه/آ/ را بیان می کند.
اصوات شبه همخوان نظیر نویز سایشی و شبه خیشومی)م(تولید می کند.
بازی های آوایی انجام می دهد.
مهارت های اجتماعی
کودک به شخص پاسخ می دهد.
کودک با گریه پاسخ منفی می دهد.
کودک با خنده یا غان وغون پاسخ مثبت می دهد.
کودک از دست های خود واشیائی که در دست های او قرار می گیرد آگاهی دارد.
1تا 3ماه:
به صحبت دیگران گوش می دهد.)حالت گوش کردن به خود می گیرد(.
تماس چشمی کوتاه مدت دارد،اما در سن 3 ماهگی مستقیما به چهره ی فرد گوینده
نگاه می کند.
چشمانش را به سمت فرد گوینده می چرخاند وبه جای کل صورت به دهان وی نگاه
می کند.
اولین لبخنداجتماعی کودک در 2تا 3ماهگی ظاهرمیشود.
با شنیدن صدای دیگران به خصوص صدای مادر لبخند می زند یا شروع به آواسازی
می کند.
1تا 6 ماه:
تماس چشمی برقرار می کند.
بازی های کودکانه را دوست دارد.
در شرایط متفاوت )دیدن افراد مختلف(از آواسازی های متفاوت استفاده می کند.
از حرکات چهره ای تقلید می کند.
در آواسازی پیش قدم می شود ودیگران را مشغول تعامل وارتباط با خود می کند.
مهارت نوبت گیری از طریق آواسازی را آغاز می کند،مثلا در پاسخ به صدای
دیگران آواسازی می کند.
کودک درآغوش افراد آشناقرارمیگیرد.
درآب به بازی مشغول میگردد.
اشخاص را ازهم تشخیص میدهد.
تفاوت صداهای خشن ونامهربان را باصداهای محبت آمیزمیشناسد.
رفتارهای متفاوتی دربرابرافرادآشناوناآشنادارد.
اسباب بازیهایش رابه دیگران میدهد یا پرتاپ میکند ومجددا اصرار درپس گرفتن
آنهادارد) 1ماهگی(
مهارت های حرکتی
1تا 3ماه:
سرش را تا 11 درجه بلند می کند.
سر و سینه اش را بالا می برد.)از زمین بلند می کند(
سرش را ثابت نگه می دارد.
به سمت صداهای بلند برمی گردد.
سرش را به سمت چپ و راست حرکت می دهد.
برروی ساعدهایش تکیه می دهد.
1تا 6ماه:
می تواند به اسباب بازی چنگ بزند.
می تواند در هر دو جهت غلت بخورد.
اشیا را در دست می گیرد و به سمت دهان می برد.
سرش را کاملا و یکنواخت بالا نگه می دارد.
می تواند وزنش را روی پاهایش تحمل کند.
خودش را با حرکت دادن دست و پایش سرگرم می کند.
مهارت های حرکتی درشت
به مدت 2 ثانیه چانه خود را بالا نگه می دارد) 2ماهگی(
سر را به مدت 1 ثانیه بالا نگه می دارد) 2ماهگی(
از پهلو به پشت می غلتد) 3ماهگی(
در نشستن با حمایت سر را بالا نگه می دارد) 1ماهگی(
سر وسینه را برای 1 ثانیه بلند می کند) 1ماهگی(
از پشت به پهلو می غلتد) 1ماهگی(
هنگامی که برای وضعیت نشستن به طرف بالا کشیده می شود،سر را راست نگه می
دارد) 1ماهگی(
از راست به چپ وبالعکس می چرخد) 1ماهگی(
وزن خود را بر روی ساعد تحمل می کند) 6ماهگی(
از شکم خود به پشت می غلتد) 6ماهگی(
با تکیه بر بازوها وحمایت از پشت می نشیند) 6ماهگی(
رشد مهارت های حرکتی ظریف
برای تعقیب اسباب بازی سر را از یک طرف به طرف دیگر می چرخاند) 2ماهگی(
چشمان خود را در جهت افقی حرکت می دهد) 2ماهگی(
به مدت 3 ثانیه به دست هایش نگاه می کند) 1ماهگی(
با تماس اسباب بازی با انگشتان آن را چنگ می زند) 1ماهگی(
خود را به شی می رساند) 1ماهگی(
مهره را چنگ می زند و بر می دارد) 6ماهگی(
دو مکعب کوچک را بر می دارد) 6ماهگی(
مهارت های خود یاری
مهارت های غذا خوردن
کودک پستان مادر یا سر شیشه را با لب های خود می گیرد) 1ماهگی(
کودک پستان مادر را مک می زند) 1 ماهگی(
کودک دهان خود را هنگام تماس با پستان مادر یا سر شیشه باز می کند) 1ماهگی(
کودک دست خود را به دهان می برد) 1 ماهگی(
مهارت های بهداشت فردی
کودک می پذیرد که او را حمام کنند) 1 تا 1 ماهگی(
کودک می پذیرد که موهای او شسته شود) 1 تا 1 ماهگی(
مهارت های بازی
1تا 3ماه:
حتی در سن دو ماهگی ممکن است هنگام شیر خوردن بازی کند،بدین ترتیب که سر
خود را از سینه مادر جدا می کند و تبسمی به مادر می کند،سپس صورت خود را به
پستان مادر مخفی می کند و باز با نگاه تبسم آور خود دو مرتبه به شیر خوردن ادامه می
دهد.
3تا 6ماه:
مایل است به اطراف خود نظر بیندازد و دیگر نمی خواهد در تخت خواب یا کالسکه
خود به پشت بخوابد.
چون کودک در سه ماهگی می تواند دست های خود را به کار ببرد می توان جغجغه
ای به دست او داد.کودک در 1 ماهگی می تواند کاملا آن را تکان دهد و از آن لذت
ببرد.
چون کودک از 1 ماهگی به بعد قادر است اشیاء خود را بردارد،بنابراین اشیاء رنگین
بیشتر جلب توجه او را می کند.
می تواند با تکه های مکعب رنگی پلاستیکی یا چوبی،دانه های تسبیح چوبی نخ شده،
قرقره رنگی،قاشق و فنجان پلاستیکی در حالی که به پشت خوابیده بازی کند.
کودک در سن 6 ماهگی دو دست خود را به طرف اسباب بازی می برد و آن را می
گیرد و به دهان می برد.
پاهای خود را که حرکت می دهد تماشا می کند.
دکترجعفر معصومی
دکترای تخصصی گفتاردرمانی از دانشگاه تهران
راههای تماس: