خواندن
تعریف: خواندن شکستن کدها و نشانه‌‌هاست و هدف نهایی خواندن کسب معنی از متن است.
نظام‌های نوشتاری کلا بر چند دسته تقسیم می‌شوند:
نظام نوشتاری کلمه‌ای: 
زبان نوشتاری ژاپنی‌ها
نظام نوشتاری هجایی: زبان نوشتاری چینی‌ها
نظام نوشتاری الفبایی: زبان نوشتاری انگلستان و
فارسی
در این نظام، هر حرف نوشته شده نماد یک آوا هست. که برای خواندن احتیاج داریم که این نظام الفبایی را فرا بگیریم و همچنین باید قواعد آنها نیز فرا گرفته شوند.
مشکلات نظام الفبایی:
تلفظ متفاوت حروف باشکل نوشتاری یکسان
کلماتی که خارج از قواعد نوشتاری هستند.
مشکل در تصویر سازی و مفهوم سازی برای تشخیص واجها درسن خواندن
ترتیب و مراحل خواندن:
فهم کلمات بصورت الگوهای بینایی مجزا شروع و تا تجزیه و تحلیل بیشتر پیش می‌رود.
جزئیات دقیق الگوهای رشدی متفاوت است ولی رویه یکی است.
1- Logo graphic: مرحله کل خوانی.
2- Alphabetic stage: مرحله آوایی.
3- orthographic stage مرحله نوشتاری
کودکانیکه خواندن را شروع می‌کنند باید یکسری را مهارتهای وابسته را فرا گرفته باشند و بعضی دیگر از مهارتها را نیز از طریق پیشرفت در خواندن کسب می‌نماید.
مهارتهای مربوط به خواندن
مهارتهای پیش نیاز خواندن:
مهارتهای تسهیل کنندهی خواندن:
مهارتهایی که در نتیجه خواندن بدست می‌آید.
مهارتهای مرتبط با خواندن سطح هوش، علاقه والدین
دقت به این مهارتها از لحاظ اینکه وجود آنها ضرورت دارد یا خیر دارای اهمیت است.
- مهارت کودکان در مورد نام حروف در ابتدای مدرسه پیش آگهی را در مورد خواندن به ما می‌دهد
کودکان خردسال تصور درستی از جهت یابی ندارند و تصور آنها از حروف نیز آینه دار است و این بخاطر قدرت بینایی با مشکل تشخیص نیست بلکه به این خاطر است که موقعیت جهت اشیا تاثیری بر هویت آنها ندارد.
آگاهی از کلمه: توانایی تشخیص دو کلمه داده می‌شود تا
تشخیص دهد که دو کلمه مشابه است یا خیر.
بین آگاهی واجی و خواندن ارتباط سببی وجود دارد.
دیدگاهها در مورد وابستگی مهارتهای واجی و خواندن
(a مهارت پردازش واجی سبب و علت خواندن است.
(bمهارت پردازش واجی نتیجه فراگیری خواندن است و از طریق خواندن توسعه می‌یابد تصویر و نام.
(cمهارت پردازش واجی هم نتیجه و هم مسبب خواندن است.
1- کل خوانی
2- آواخوانی
3- Apprenticeship: گودمن
توسعه مهارتهای خواندن
توسعه آمادگی خواندن:
a- 1- با تولد شروع می‌شود و تا مراحل آغازین ادامه می‌یابد
a -2 شامل مهارتهای 1-a-2: گوش دادن
2-a-2: سخن گفتن
3- a-2: هماهنگی حرکتی
4- a- 2: تمیز شنیداری
5- a-2: تمیز بینایی
6- a-2: تحول مفهوم
7- a-2: تفکر شناختی
8- a- 2: دقت و تمرکز حواس.دیدن نگاه کردن،گوش کردن، شنیدن،کیفیت و کمیت
(b) فراگیری خواندن
شروع برنامه رسمی خواندن است. تاکید بر کد بهترین نتیجه را می‌دهد.
© توسعه سریع مهارتهای خواندن: ادامه پالایش و توسعه مرحله قبلی است.
(d) خواندن گسترده: آخر دوره ابتدایی و اوایل راهنمایی . (ماجرایی- تخیلی- علمی)
(E) پالایش خواندن: انعطاف پذیری در خواندن برای مقاصد گوناگون
مهارتهای ادراکی
ادراک به معنی شناخت اطلاعات حسی است:
ادراک مهم برای فراگیری خواندن
ادارک شنوایی
ادراک بینایی
ادراک هاپتیک
روشهای یادگیری کودکان
نگاه کردن
لمس کردن
گوش کردن
ادراک بینایی:
نقش مهمی در یادگیری بویژه خواندن بازی می‌کند.
اجزاء ادراک بینایی
روابط قضایی- مکانی: ادراک وضع اشیاء در فضا و مکان
تمیز بینایی: تشخیص تفاوت یک شی از شی دیگر- حرف یا تصویر متفاوت را پیدا کند.
تمیز نقش از زمینه: تشخیص تصویر از زمینه محیطی آن
اکمال بصری: بازشنایی شی برون ارائه کل محرک
بازشناسی شی: بازشناسی ماهیت اشیاء توالی بینایی
حافظه بینایی
ادارک شنیداری
کودکانی که در یادگیری شنیداری مشکل دارند دارای ضعف مهارت آمایش شنیداری هستند
آمایش یعنی توانایی ادارک، بازشناسی و تفسیر شنیده‌ها
(a) تمییز شنیداری : بازشناسی تفاوت بین صداها
تشخیص کلمات متفاوت
(b) حافظه شنیداری: ذخیره سازی و باز خوانی شنیده‌ها
© توالی شنیداری: توانایی یادآوری پشت سر هم.
(d) ترکیب شنیداری: توانایی ترکیب واحدهای صوتی جدا از هم و ساختن کلمه و جمله. ادراک هاپتیک
- داده‌های حسی دو مسیر لامسه و عضلانی
ادراک حس به حس
ناتوانی در تلفیق یک مسیر حسی با مسیر حسی دیگر. (فراگرد عصبی انتقال اطلاعات از یک مسیر به مسیر بعدی).
برخی از کودکان در انجام تکالیف با استفاده از یک حس موفق‌اند اما وقتی وحدت دو حس لازم باشد با اشکال مواجه می‌شوند.
جانسون و مایکل باست ناتوانی خواندن رابه چنین تغییر و تبدیلی ارتباط می‌دهند.
نظریه‌های مرحله‌ای رشد و تکامل خواندن
مدل مرحله‌ای مارش
مرحله
حدس زبانی حرف اول و ویژگی اختیاری
باد بال
مرحله حدس راهنمای تمیز شکل
طول
حرف آخر
تفسیر تا جایی است که کلمه چاپی از دیگری تمیز داده شود.
مرحله رمزگشایی متوالی:
بنظر مهمترین عامل محیطی افزایش تعداد کلمات است که کودک در معرض آنهاست. (کشف گروههاهی کلامی)
مرحله رمزگشایی سلسله مراتبی:
مدل سه مرحله‌ای قریت واژه نگار
مرحله الفبایی
مرحله نگارشی
فرآیندهای اصلی و پیش نیاز و رمزگشایی کلمه
1- فرآیندهای گفتاری آگاهی زبانی و واج شناسی
دست یافتن به ساختارهای زبان
تقطیع واجی
تمیز واجی
ترکیب کردن
تداعی و بازیهای صداها
آگاهی نگارش
2- فرایندهای بینایی
کنترل حرکات چشم
تمیز نوشتار از عکس
رمز گذاری واحدهای بزرگتر از حروف منفرد
تشخیص حروف
جهت یابی سودار
3- عوامل شناختی
توانایی‌های ادراکی
توانایی‌های توجهی
مفهومی و زبانی
استفاده از نحو
انتزاع قواعد هجی‌ها
دکترجعفر معصومی
دکترای تخصصی گفتاردرمانی از دانشگاه تهران
راههای تماس: