عوامل دخیل در رشد طبیعی گفتار:
عوامل موثر در رشد طبیعی گفتار و زبان در دو گروه عوامل محیطی و عوامل فردی قابل بررسی می باشد.
الف: عوامل فردی
این عوامل شامل فاکتور هایی می باشد که به خود فرد مربوط هستند که عبارتند از:
1- هوش 2- جنسیت 3- رشد فیزیکی و سلامت عمومی بدن 4- سلامت اندامهای گفتاری 5- سلامت سیستم مغز و اعصاب
1- هوش:
معدل تواناییهای هر فرد را به هوش نسبت می دهند. وجود آن سبب می شود که فرد بتواند مهارتها را یادگرفته و به کار ببرد و یک موجود منفعل در محیط نباشد و به طور فعالانه در یادگیری شرکت نماید.
2- جنسیت:
مطالعات نشان داده است که در سنین اولیه زندگی و تا 6 سالگی دختران در مهارتهای زبانی جلوتر از پسران می باشند اما بعد از آن سن پسران این فاصله را جبران نموده و تفاوت معنی داری در دو جنس مشاهده نمی شود. تحقیقات نشان داده است که اختلالات گفتار و زبان در پسران بیشتر از دختران می باشد.
3- رشد فیزیکی و سلامت عمومی بدن
این حیطه نیز در دو جنبه ی سلامت حرکتی و سلامت حسی قابل بررسی می باشد.
سلامت حرکتی:
رشد جسمی مناسب سبب می شود که که کودک در محیط طبیعی تجارب فراوانی را به دست آورد، به راحتی جابجا شود، با اشیا ور برود، زمین بخورد، بلند شود و خلاصه در تمام فعالیت های خود اطلاعاتیرا به دست آورد ولی در صورت وجود مشکلات حرکتی از بسیلری از تجارب محروم بوده و در نتیجه از جنبه ی ذهنی و عملکردی از همسالان خود عقب خواهد بود.
سلامت حسی:
تمام حواس ذکر شده نقشی را در تولید گفتار برعهده دارند اما به نظر می رسد که حس شنوایی نقش برجسته تری را برعهده دارد چون هم از محیط اطلاعات دریافت می نماید و هم وسیله ی کنترل گفتار می باشد. از طریق حس شنوایی صداهای مختلفی را دریافت و ویزگیهای تولیدی و نوایی گفتار را کنترل می نماییم.
4- سلامت اندامهای گفتار:
اندامهای گفتار شامل دستگاه تنفس، آواسازی، تولید و تشدید می باشد. این اندامها در اعمال حیاتی و ارتباطی شرکت می نمایند.اعمال حیاتی دستگاه تنفس تهیه ی اکسیژن و دفع دی اکسید کربن می باشد. نقشحیاتی دستگاه آواسازی تنظیم تنفس و حفاظت از دستگاه تنفس می باشد و عمل حیاتی دهان نیز عمل تغذیه است. در این مقاله بیشتر نقش ارتباطی این دستگاهها را توضیح خواهیم داد.
الف دستگاه تنفس:
خمیر مایه ی اصلی گفتار تنفس است در حین خروج هوای بازدمی تغییرات اندامهای گویایی سبب تولید صوت می گردد در صورتیکه هنگام خروج هوا تار آواها نیز لرزش داشته باشند یک صدار واکدار مانند /ز/ و یا /د/ را خواهیم داشت اما اگر هوا تحت تاثیر این ارتعاش قرار نگیرد صدا های بیواکی مانند /س/ و یا /ت/ را خواهیم داشت.
ب- حنجره:
حنجره دستگاه آواسازی است و در مواردی که برداشته می شود هیچ صدایی از فرد به گوش نمی رسد. تفاوت در فرکانس ارتعاش تارآواها باعث تفاوت صدای مردان، زنان و کودکان می گردد.
ج- دستگاه تولید:
هوای بازدمی عبوری از حنجره هنگام خروج از حفره ی دهان با حرکات هماهنگ اندامهای تولیدی تغییراتی یافته و منجر به ایجاد انواع مختلف صدا ها می گردد. .اندامهای تولید عبارتند از لب، دندان، لثه، سختکام، نرمکام و لثه.
مرکز جامع گفتاردرمانی و کاردرمانی تبریز
به مدیریت دکتر جعفر معصومی
دکترای گفتاردرمانی از دانشگاه تبریز
راههای تماس: